Leen Ster.

Verhoal.

| Paiterboeren, Daarde kapittel | Paiterboeren, Twijde kapittel | Paiterboeren, Eerste kapittel |

Paiterboeren

Daarde kapittel

Zoas ik aal zee, mien moeke laag ien t sanatorium ien Hellendoorn dou Duutsland oorlog mit ons mouk. Ik kreeg doar nog nait zo veul van mit, boetendes, bie dij baide oldjes was t tot op zekere hoogte ook beregezeleg. Tot op zekere hoogte mok wel zeggen, want as t waarmetenstied was, was lol d'r veur mie sums glad of. Hou dat kwam?

Wel, opoe wol mie t ja goud geven. Aal te goud zol k dinken. n Aarm mens haar ook nait zo veul te geven. n Kwoajong as ik, kreeg van heur eten woar flink wat ien zat : 'melkenbeschuut', wel te verstoan. Doar zatten ja aaier ien. t Was goud bedould, mor as je t aale doagen kriegen? Of twij moal op n dag? Zo dat t joe neus en ooren hoast weer oetkomt? Nee, waarm eten was mien favoriet aal lang nait meer.
Mor opa haar d'r wat op vonnen. Smirregs stampot mous mit spek. Mor t jonkje haar noatuurlijk gain trek. Waist wat opa dee? Vurkje vol mous wer bie hom n vlaigmesientje. Nog n paor draaien en den vloog e zo mor noar binnen!

Mien pa haar t er mor stoer mit. As t even kon den ging e moeke opzuiken ien t sanatorium. Mor dat kon nait aale vattiendoagen. Dat wer veuls te duur. Dou oorlog oetbrak, wer t nog minner. Wat kon d'r allemoal gebeuren? Men wol de Duutsers tegenhollen. Mor hou? Kaans was groot dat de bruggen opbloazen werden. Den waas t bezuiken ja haildaal oaflopen.
Gelukkig was moeke noa n fikse operoatsie aan beternde haand. En ze haren baide geluk. Ze mog noar hoes! Doar kon ze ook ja wel rusten?

t Heurde goud, mor houw mot n hoeshollen draaiende holden woren mit n moeke dij rusten mout, en ook nog wel n klain kiend het?
Mor ook doar wer gelukkig veur ze zörgt. n Wedevraauw wol de toak van waarkvraauw op heur nemen.
Moekes pitraiten rustbèr heb k voak achter t hoes stoan zain. Mor t waarkte wel en ten lange leste is ze zo maans worden, dat ze t zulf weer aan kon.

k Wait nog best dat pa eerste keer mit heur bie grootollen thoeskwam. Ik dochte, wel is dat nou den wel. k Kon mie bliekboar niks herinnern. Wat mainste iendruk op mie muik, was de mooie blauwe luuksewoagen dij ik kreeg. n Haile grode! As veer opdraaid wer, den reed e n haile tied vanzulm. Kwam e argens tegenaan, den ging e mit zulfde gang achteroet tot e weer argens op botste. Laang het e nait leeft. Dou e n keer de houk van schuddelkaastdeur rouk, waas t fienoal oaflopen!

Bie pa en moe (wel waas dat?) aan annerkaant van weg sloapen was eerst niks veur mie. t Het vattiendoagen duurt veurdat mien ledikantje noar t aaner hoes moch!
En gaaf moeke mie n dikke knuffel dou t wel deurging? Reken d'r mor nait op! t Was veuls te gevoarlijk mit t oog op besmetten! k Heb doarom ook noeit waiten of leerd, hou of dat den aigeliek wel most haar.
Mor de loop noar mien opoe hil ik d'r wel ien. k Mos gaauw tevreden wezen, want ien oorlogstied haren mensen t nait zo best. Kennen joe t nou nait meer veurstellen, mor ik vruig mien opoe den mor om n zuure siebel, oet dij grode stopfles. Heerlijk zo'n zuur kreng!

As wie lekker zatten te kwengeln mit n modderpapke bie opa's geut, den stuurde hai ons altied vot. Mor ien twijenvatteg stopte dat ienains.
k Haar voak genoten van opa's klokkesmeerderij. Mor dou ston opa's aigen klok haildaal stil. Olboas waas héngoan. Huurboas en buurman was nog bie hom west veurdat e sturf. Hai was ain van de notoabelen van hervormde kerk, woar opa ook nog bie heurde.

"Hol die mor taai jong!" haar e zegd dou e votging. Joa, t was apmoal aarmoudje troef op elk gebied ien dij tied. k Zai nog zien kist onner t roam deur stoan. Loater was alles vot. Wie zollen gain ritjes meer moaken...
Opoe en heur vrijgezelle zeun haren t nait braid. t Werd koller en brandstof ruik op en was ook nait meer te kriegen... Dou ik weer n moal bie opoe kwam lag t koolstro as n padje van olle hut tot aan t hekkacheltje tou ein koamer. t Wer d'r bie kurf vol henbrocht, mor t was zo de piep oet ken je wel begriepen.

Lanzoamerhand wer alles minner. Gain gruinzaip meer, nee men kreeg klaaizaip. t Was wel glad as t nat was, mor of t er ook schoon van werst? Ken mie t nait veurstellen.
Grootmoe wer bliekboar aal viendingrieker. Tot aan t schaikundige tou. Hou ze d'r oeit aan kwam...?
As je bonestro verbrannen, de aask doarvan ien wotter doun en loaten dat n pooske stoan, den ken je d'r helder woater ofscheppen. Mainste minsen waiten t nait, mor den zit doar sodoa ien.
Nou mien opoe wis t wel en doar waikte zai den heur wasgoud ien! Hollandse punlijkhaid (nethaid) dink ik. Nait klain te kriegen, dij ollen van vrouger!

Bie fietsmoaker aan overkaant stroat haren ze ook zo'n kwoajong as ik. Soamen heb wie hail wat ofspeuld. k Heb nog n foto van ons baiden mit stuurkaar... Bie zien pabbe ien waarkploats was altied wat te beleven. Ien dij tied werden van olle fietsen weer kompleet nijen moakt.
Ze werden hailemoal demonteerd en de freem werd vannijs lakt en den boven t vuur moffelt (vaarf d'r op vastbraand). Mit n kwastje werd d'r n golden bieske op trokken, net nij.

O Joa, stroom was d'r ien dij tied ook nait meer. Elektriese bedoul ik. Waist wat fietsmoaker doan haar? Hai haar n veurvurk van fiets op kop op n waslienpoal zet. Ien de vurk zat een veurwiel mit spaiken en d'r zat n luchtbaand om tou. Ien dij spaiken haar e vief zinken schoepen moakt. Tegen baand aan zat n dienamo. As t nou waaide draaide dienamo en stuurde stroom deur n dun droadje noar t fietslampke dat boven schösstainmantel monteerd waas. Luuks hé!

Stofzoegen konst ook ja nait. Nou ja, ik haar n goocheme oom. Dij leerde moeke, dat ze mit twij papierklemmen ('paperclips' hait dat tegenwoordig) ien t kastje onner de meter (woar stop oethoald was) de stekker aan n poar droadjes hoaken kon. Den dee stofzoeger t wel.
Gelukkeg is ze noeit verroaden, den was t aans goan...

Pa waarkte bie boer zoas ik zee. Dij boer verbaauwde kool(zoad). Waist wel, dat mooi geel bluiende gewas dat je overaal ien grunningerlaand vienen konnen.
As koolzoad riep was kwam dörstmesien en was d'r koolzoad. Mien pa kochte doar sikkom tien mud van en brochte dat op koamerzolder.
Doar laag t lekker dreug en gainain kon t zain. Want t mocht beslist nait van Duutsers, mor ja, t was oorlog! En d'r mocht aal minner.

D'r mocht soavends gain licht noar boeten schienen. Den konnen engelse vlaigtuugen ja zain woar n dörpke lag. Verduustern haite dat.
Noa acht uur soavends mochst ook nait meer op stroat lopen. D'r mocht zo veul nait... dus...
As t noa etens goud duuster was, kwam mien oom oet t midden van dörp bie ons thoes. Ook dat mocht nait.
Ien t keukentje, dat goud verduusterd was, werd n grode vaaierpoot van dikke takken deelzet. Doar zat n euliemeulen op monteerd, mit aan baaide kanten een fikse slinger. Bovenop zat n soort iezern tippuut woar koolzoad ien doan werd.
Deur mit zien baiden te draaien werd d'eulie oet koolzoad paarst. t Was swoar waark en ze werden kletsnat van t swaait, mor ze haren eulie veur bakken en veur... joa, n euliepitje! ('n gloazen bakje mit eulie woarien een stukje kurk mit blik d'r omhen en n katoenen lontje d'r deur) dreef. Dat was toun de verlichting. Konst de aanner mor nauw zitten zain of kraant d'r bie lezen! Mor elkenain haar dat. Fietsmoaker ook! As t nait waaide vanzulf.

Alles was anners as nou. Grode minsen mozzen n persoonsbewies hebben. Most nota bene bewiezen dast doe degene waast dij op t fotootje ston. Nou, mien opoe keek d'r hardstikke lelk op. Ze was vergreld op dij duutsers!
Pa mos dat ding ook altied bie zich hebben. Sums vergat e dat. Ik wer aal groder en ging dou aal noar schoul midden ien dörp. Op weg noar hoes kwam ik sums een duutse controlepost tegen. Dij vrougen ieder volwassen mins den om dat persoonsbewies. Ik vroug moeke den of pa dat ding bie zich haar. Zo nait, den mos ik mit dat ding ien buus langs de duutsers hailemoal lopend noar boerderij om hom te brengen.
t Mooie was, dat ik den bie pa veur op fietsstuur weer mit hom noar hoes tou ging.

Duutsers woonden bie ons ien t dörp. Nou ja wonen, ze werden bie minsen 'ienkwartiert' zoas dat haite. Mien taande, n weduwe mit vaaier kienner, mos heur veurkoamer ofstoan aan n duutse soldoat, dij op divan sloapen mos en d'r allain soavonds mor was. Veulaal zat e den ook nog veur gezellighaid(?) bie taande en kiener ien t klaine keukentje! Wel wait wat thoes haar!

n Grode villa op houk van weg noar Ainerom tou was vorderd (ien beslag nomen) veur t duutse hoofdkwartier. Ien t dörp stonnen her en der ien grode schuren grode rupstrekkers mit banden aan t veurstel, dij fikse kanonnen trokken. Of en tou reden ze deur t dörp noar diek achter Westernijlaand en schoten ze op n schief dij ien zee dreef.

Mor k heb t ook wel es benaauwd had heur. Mor dat verhoal bewoor ik tot aander keer. Moi !

Aander moal wieder...

| Paiterboeren, Daarde kapittel | Paiterboeren, Twijde kapittel | Paiterboeren, Eerste kapittel |