Wilma Potze.

Ik wait nog goud dat ik as kind zat te kieken noar 'How the west was won'. Dat was mien favoriete serie vanwege Luke, en t was vanzulf weer echt wat veur mie dat degene woar ik veur bestemd was in Amerikoa woonde. En t leek wel of altied mien taande der was as ik keek hou Luke op zien peerd over de prairie ree. Din zee ze: "dij bordpapieren bult zai ik nou al veur de daarde keer, hebben zai gain andere in veurroad?"
n Film is gain werkelkhaaid, zeggen ze wel ais. Toch zai ik wel geliekenissen tussen Amerikoanen en heur conterfaaitsels.

Slechte kirrel komt binnen om zien kwoade plannen oet te voeren. Goie kirrel is ook nait van guster en haauwt hom onder toafel.
Vraawluu kommen der nait aan te pas behaalve din om t op n schraauwen te zetten of de plietsie te bellen, om der din al gaauw achter te kommen dat telefoondroad deursneden is. Woarnoa zai t asnog op n brullen zet. Aal dij tied blift zai hartstikke mooi en heur lippestift zit secuur op stee.

Goud, kieker denkt dus: héhé doar bin wie mooi van of, nou zel hai zuk toch wel twij moal bedenken en nait meer weerkommen.
Iederbod denk je dat as simpele kieker. Moar dij poar moal dat je geliek hebben is t gain Amerikoanse film.
Amerikoanen hoalen noamelieks van overzicht en orde in heur leven. Dat komt omreden dij orde der in heur soamenleven totoal nait is.
Amerikoanse vrijhaaid is zo oet de klaauwen lopen dat elk overleverd is aan de goden. Din kais je veur veilighaaid en overzicht, al is t din moar in de fantasie. Dat is din ook de reden dat de slechterik altied hail lelik is en de goierik ain mooie All-American held op sokken. Alles wordt teruggebrocht tot ain stereotiep.

In de Amerikoanse film paast gain open inde. Ook dat is psychologisch verkloarboar. De parallel mit de aal weer teruggekerende slechterik, ook al is hai al drij moal mit n honkbalknuppel of desnoods n stoule op zien hazzens ramt, is dudelk: elk komt in zien leven aal weer opnij dezulfde problemen tegen. Ook al denk je dat je al hail veul leert hebben in joen leven, aldeur kom je t zulfde weer tegen tot je der staail gek van worden en n menaaier vinden om t op te lössen. De leefstiel in Amerikoa loat dat nait tou: ain fout ken joe de kop of t waark kosten. Aal vannijs komt de slechterik op joe of en mout je de honkbalknuppel weer van staal hoalen. In de film mout het doarum goud kommen: de wroak mout totoal wezen zodat wie der nog in geleuven kennen dat goud komt.

En zo staait der gainaine van te kieken dat in Amerikoa n acteur president worren ken. Ook de leste president is der zo aine, allennig klopt der wat nait: dizze kirrel is veur twij oetleggen vatboar. As je sommigen geleuven mouten is t ain van de goien, zai hebben derveur kozen.
Hai zal de slechterikken wel ais veur altied wegjoagen.
Moar as ik der noar kiek begunt de twiefel al: hai het zien uuterlijk nait mit, heur ik ain stemmetje zeggen. En as ik de motoriek en de mimiek zai denk ik, is dit n gewone film of n taikenfilm? Hou langer ik dat volhoal, en dat is noeit laank, hou meer ik baange wor dat dit t eerste open inde is in de Amerikoanse geschiedenis...