K. Verloorn.

Verhoal.

Eerste woagen

As aine n vertelster schrift over t ain en aander, dat zok n dikke zesteg joar leden òfspeuld het, den zol men dat mit n gerust gemoud bestempeln kennen as n histories vertelster. Benoam as de woarhaid gain geweld aandoan wort.

Dr is gain minder ding as de woarhaid geweld aandoun. Schane genog binn dr hailwat lu, dij van aander gedachten binnen en doar ken men den nait van op aan of dij heur vertelsters aal of nait histories binnen. Wat je nou te lezen kriegen, is ,n stok of wat dichterlieke vrijheden doarloatn, woar gebeurd : n histories vertelster dus.

Jan Groenbroek, n jong van Richte Groenbroek, het n bouk moakt over Henderk Prins. Nog nait zo laang leden ; 2004 of doaromtrent ducht mie.
En dat het e goud schier doan.
Henderk Prins is, was, laivergezègd, de algemain gangboare noam bie òns in hoes veur : Chr. Muziekver. "Prins Hendrik" te Scheemda, opger. 1927. Mien voader was doar vlak noa de twijde wereldoorlog dirigent van worden.

Zodounde zai je hom, mitain op t eerste ploatje van t bouk, veurop lopen; alpinopetje op - regenjaaze over d'aarm; zoas e kon, parmanteg stappen. Having Stainhoes, dij vot achter mie woont, en Jacob Mulder binnen de baide tromsloagers. Tjabbo Joager, grote trom, dr achter.
Dij foto, van de optocht dij deur t haile dörp ging, is nomen liek tegenover de vrougere Eexterschoule. Dat deden ze om dij lu, Eexterkattn, woar wie as kwoajongs altied al roezie mit haren, te stiekeln. Wie hebben lekker feest; wie hebben viefteg joar bestoan, en gain aine ken zokke mooie optochten moaken. Sliep oet! t Zol mie niks nij doun as dr ook nog n opnoame is mit Schèmterschoule as achtergrond. Want zo wazzen wie wel, as koksioanen zijnde. Gainaine veurtrekken.

Woar ik t aiglieks mit joe over hebben wil : optochten en goud is n mooi ding, doar nait van. Moar Henderk Prins was ook voak bie zoalfeesten te vinden. Benoam in dij tied dou de oorlog net òflopen was. Elk dij moar even wat te vieren haar, muik dr n feestoavend van. Grote verainens mit veul touloop huilen dat bie Panman ; leutjen, dij mit geringere aantallen volstoan mozzen, konnen wel bie Buremoa terèchte.

Nou wil t geval, dat as n verainen in 1956 zien viefteg joareg bestoan viert, den het dijzulfde verainen in 1946 recht op vatteg joareg bestoan. Of zai den feesten goan of nait mouten ze zulf waiten. In 1946 leefden wie weer ais in n vrij laand, en omreden dr de lèste joaren waineg van oetgoan terechte kommen was en, ie begriepen t al : feest zol t worden ; bie Buremoa oaliejas hotel Hoen, en Henderk Prins mos dr heer.

In dij doagen was t zo: woar Prins Hendrik optreden dee, was Nico Viëtor ook van de partij. Nico woonde in de Meulenhörn, bie zien bruier en de vraauw. Woar heden ten doage de chinees zit. Ming Garden hait dat, leuf k. Hou dat dat sekuur in mekoar zit, wait ik nait goud. Ik heb wel ais n bouk lezen dij schreven was deur Robert van Gulik, en dij haar t erover dat dij Ming gain kerel was, moar ain dynastie in het vrougere China.

Omdat dij aigenste RvG aal zien bouken in de engelse toal schreef wos ik nait wat ik van zo'n dynastie denken mos, moar Garden was n stok makleker, dat haar ik al ais in engelse les op schoule had. Garden is aans niks as toene. Doarom nuim ik in mien gedachtn Ming Garden : gewoon Ming zien toene. Vrouger haitte dat Cafe Viëtor; was dat n café, mit n echte jachtwaide; weliswoar nait mit n deurrit zoas Hotel Hoen haar, moar wel annex stalhouderij en ze haren doar n dekstatsjon. Zoas zuls de jongsten onder ons wel waiten, was n dekstasjon et domain van n dekhèngste. Ik haar hoast zègd: dij huil doar zitting, moar zitten is nait de staarkste kaante van n dekhèngste en doar zol gain mens hom ook moar ain krummel hoaver om geven. Om mie nou ais nijmoods oet te drokken : t daaier dee aan sex, nog slimmer : betoalde sex. Zien boas en hai konnen dr nait genog van kriegen, zien boas van t betoalde en de hengste van de sex.
Wie as kwoajongs net zo min (Van t toukieken den hè). De baauwboeren in de omgeven ook al nait, aal oognblikken kwammen ze weer mit n mere aanzetten, n stok of wat aarbaaiders dr bie om de zoak in goie boanen te laiden. Was tountertied n bult verlet om peerden, trekkers wazzen nog slim betuun.

PH (het niks mit zoereghaid te moaken) en Nico Viëtor dus, stonnen onder orders de "geachte aanwezigen" veur of noa zoaken zoas : openingswoord door de voorzitter - inleiding van de hoofdmeester - liedje gezongen door klas 4 - en zo wieder enzo wieder, aangenoam te verpozen; PH mit zien meziek en tegen ain pazende en doarom oetknepen vergouden, Nico, dij zok ongevroagd opdrongen haar, kreeg niks. Want niks is goud in de ogen, zoas t gezègde lut, en Nico was blind. Noar men zee : van zien geboorte òfaan. Wat dat aangaait haren ze hom gerust wat geven kent, goud of slècht veur d'ogen haar hai nait veul in de reken.
Blind geboren ; dat is wat aans as dom geboren. Nico was gain muzikant, stekeblind as e was kon e gain noot zo groot as n kou lezen. Nico dee t veurdroagen. Braille vuilen haar e leerd en dr wazzen in dij tied al n stok of wat brailleboukjes mit veurdrachten.
Schane genog allain in t hollands, en doar was e nait bliede mit. Deur de weke, as hai in zien hörntje in de jachtwaaide zat heurde hai slim waineg hollands proaten en hai haar t zulms fikse stoer mit de a.

Zien repertoire (wat dat is mout je moar eevm opzuikn in Koenen/Endepols) was den ook nait aal te oetgebraid. Dat weerhuil hom nait van t veurdroagen. As ze hom geworden luiten kwam dr gain ènde aan ; as e weer aine doan haar en t applaus sturf weg, den zee dei rötterd : "k heb nog aine." Net zo laang tot mien voader (ie waiten nog wel : dirigent van PH) hom bie de jaaze greep, hom van t podium wegtrok en zee : Wie willen ook wel ais.
Moar goud : Nico was zok bewust van zien bepaarkens ; hai zöchde n menaaier om zien veurdrachtn oet te braiden en den t laifst in t grunnegs. Ongelukkegerwieze wos hai dat ik in dij tied in Grunnen noar schoule ging. Doags hinneweer mit train, doags lopens van en noar t stasjon. Op wat tieden ik dr langs ging, wos hai sekuur.

Ik zee t al : blind geboren is aans wat as dom. Nico ston op t tegelpad.
Ho es even, verloorntje, ik wil die wat vroagen ! En dou kwam de oape oet de maauwe !
Of ik hom gain stok of wat veurdrachten in t grunnegs leren kon? As ik n lavve kerel wèst was, haar ik jò zègd en was deurlopen. Den haar hai sekuur kregen woar e om vroagd haar. Woar of nait?
Dizze raaize bleef ik stoan; heb om duudelk moakt dat as je in Grunnen noar schoule gingen, je doar nait mitain grunnegs leren deden. Van gain kaante! Aal wat doar (in 1943) tou huil was n leroares Duuts, dij ons duuts proaten leren mos. Dat kwam in t begun goud oet, want in dij tied stikte t van de duutsers in Stad, moar dat wazzen gain blievertjes, bleek al gaauw.

Boetendes haren wie dr n leroar Frans bie, en dij nam ons aalgedureg mit noar de eglise wallonne in Pelsterstroate om psaalm vaaierntachteg in t frans te zingen. Dat luit zok beter heuren as in t grunnegs. As daarde man in t span was doar ons leroar Engels, dij in slipjaaze en bolhoud aanzetten kwam, allain om de movven te pesten en aal zien best dee om Oxford-engels te proaten. Dat wazzen zo de drij veurnoamste vrumde toalen dij ons doar onderwezen wuiren. En as vaaierde vrumde toal kwam t nederlands. Aal mit aal grunnegs lauw lone.

Zodounde heb ik hom eerst : de "ballade van de boer", wait je wel, dij van : en de boer, hij ploegde voort; oet de kop leren loaten. Dat was vanzulms n best ding, benoam as je deur de weke veul klandizie aan dij lu haren. Aagt Morsebel dij kon e al, dij ston in t brailleboukje.
Dou mos Staring dr heer : De hoofsde boer. Dat ging over n stiefkop, dij aan de verkeerde kaante van de brogleunen over de wieke wol, in zien zundagse plunnen nog wel. Succes verzekerd.
Slakke in t sloat was zien ainege grunnegse veurdracht en doar wol òl jong nog wel n poar bie hebben.
Omdat mien pa, de dirigent van PH, van Stadskanoal òfkomsteg was, haar ik wel es heurd van Geert Teis. Dij muik riemsels dij je hail goud broeken konnen as veurdracht haar ik zo bedocht.
Touvalleg haar ik ook ais n poar boukjes van hom kòft. (nait van hom, moar van Mulder in Stad)

Wie binnen begonnen mit n körtje : (oet Tiepelzinnege Maggels )

Ja, dei was t
Lest was k in Stad, ~t was Dinsdagmörgen
Mien zoaken doan - veur niks meer te zörgen.
Tou koierd' ik wat hier en doar
En kwam in n stroade aargnswoar,
Doar stonn woagens op n riege,
Mie ducht ik zag dr wel n stiege.
't Was 'n deftege begraffenis :
'n smerig rieke dooie, wis !
En ik - neisgierig - vruig 'n jong,
dei net mit n körfie verbie mie gong,
Wel word doar wel noar t kaarkhof droagen ?
"'k Leuf" zee he, "deie in d'eerste woagen".

Zwoar waark het t wèst en t het hail wat tied nomen en vouten in de eerde had, veur òns veurdroager dizze onder de knije haar, moar van stond of aan was dat t peblieksnummer; al gaauw wer dr, deur zien geacht pebliek om de eerste woagen bölkt ieder bod as Nico t toneel opkwam.
De twijde dij e leren mos was "Geestelke bewoapen" (oet Op Drumpel), dat was haildal n heksenkarwaai, moar op t lèste zat dij ook in zien bovenkoamer(tje).
De daarde : Job Jodocus, ie wait wel, dij van Òlwieke ; is dr nait meer van kommen.
Zoveul tied haar ik, ook al ging ik noar schoule, nou ook weer nait.

Dij aigenste oavend is mien voader in ongenoade valen. Bie Domie Bloem (of Poot, doar wik òfweden)
Dou t òflopen was mit de feesterij keerde hai zok noar t pebliek en zee: Ziezo, dat was dat.
Domie Bloem (of Poot, doar wik òfweden) gaait mit ons beden en den speulen en zingen wie nog : k wil Buremoa mien drank betoalen ; en den goan wie noes.
Mien moe, dij aan de veurste toavel zat, zoas t heurde, zat te schudden as n eerappelzeve en het tot aan heur dood tou niks, moar den ook haildaal niks, meer mit gezang 390 worden kent.