Roel Sanders.

Verhoal.

Geeeef aaach t!

Underwiezer worden is aine. Underwiezer wezen is twijdes. Dat het Berend van der Veen aan t lief undervonden. Van geboort n klaain prugeltje, was e in grötte naauw tounomen. Dou e zien 'aktes' hoald haar, wol e stommegeern aan slag, mor dij verdikkemese daainst zat in wege. Eerst mos e veur zien nummer opkomen in Vught, under rook van Den Bosch. Doar mos e eerste drij moanden n boasisoplaaiden volgen, veurdat e net as zien bruier, n poar joar jonger, meschain op t motoriseerd vervoer lösloaten worden zol.

Teminzent doar haar t jong al hailemoal op rekend. Bruier Jan haar doarveur op n old vlaigveld bie Blerick zien kunsten maggen vertonen. Dobbelt 'klutsen' bie t schaokeln. Wat dat aan gait huifden ze Berend niks meer te leren. Op trekker van buurman haar e zien kuunsten al vertoond. Kon mit dit voartuug al nuver overweg. Eerst mor ains zain, woar t op oetdraaide. Hoge verwachtens haar e van dainsttied ja nait. Aan hom zolden ze gain makkelke soldoat hebben. Dat ston veur hom as n poale boven wotter.

Zie zolden t hom vervaast nait makkelk moaken, doarvan was Berend al gaauw overtuugd noa n eerste gesprek mit n 'Kapitein'. As e dij kerel goud begrepen haar, kon e zien keukelderij wel oet kop zetten. Ze wazzen hier veurnemens n soortement 'boven'-, of in elks geval 'under'- officier van hom te moaken. Dat paazde hom haiaalmoal nait.

Ain joar rondbanjern in n boksem van Keunegin was hom al laank genogt. Hai zat nait op n haalf joar ekstroa te wachten. Dat haar e dij vint ok hoarfien oet douken doun wild, mor zo wied was e nait meer komen. "Ingerukt", mit aandre woorden "Der oet!" en doar göng ons Berend mit zien 'goie' gedrag. Dij hoge mieterd haar hom liek bie zien 'ofgang' al meer as dudelk noaroupen, dat hai Berend wel zol kriegen. Kerel was slim narreg worden. Haar kloarbliekelk al meer van dit soort 'dwaarsliggers' bie zok had. Hai veurspelde hom n oplaaiden as motor-, of jeep ordonnans. Dat zol din hartje winter worden en mos n kold putje wezen. Ok dat lokte onze Berend in t hail nait.

Gain wunder, dat dij haile boudel hom gain mieter zee. t Laifst haar e noa zien oproup votdoadelk daainstwaaigerd, mor dat was hom nait lokt. Dikke verhoalen en staarke stokjes haar e doarover heurd, mor in praktiek bleek dat nog zwoar tegen te valen. Veuraal in boerenkringen deden allerhaande foabelkes ronde. As n mensk mor n goie gevulde knibbe mitnaam, kwam t dik in order, wer der zegd. In boerenvakkraanten werden edressen mit noam en tounoam nuimd, mor bewies, dat t noa t inbrengen van n dikke pongel geld ok doadwerklek hölpen haar, kwam man nooit recht te waiten.

Noa zien schoulmeesterseksoamen end september negentien vaaiernzesteg mos hai d 'eerste oktober al op t appel verschienen. Tied om wat van aal inspannens bie te komen, kreeg n haardwaarkend mensk zo ja nait. t Ston hom din ok meroakels min aan. Soldoat speulen en dat in n tied van grode underwiesschoarste. Hai kon der mit zien goie verstand nait bie. Veur hom, begenoadegd kinderopvoeder haren zie doch beder ain of aandre minkukel op loaten kinnen droaven. Woarom mos hai kostboare tied en zwait nou vergraimen in t Mechelse Bos bie Vucht. Was ja verspillen van geld, kennis, tied en volkomen overbodeg.

Hai zol zok tot t uterste verzetten, om ok mor ain koegel of te schaiten. As dij 'hoge heren' dat zo noodzoakelk vonden, nou wat let heur. Hai zol ze vervaast nait tegenholden. Nmt zok veur zo te bongeln, dat ze hom geern lozen wollen. Mit zwoar de pest in, haar e zien zoakjes inpakt, zien vrij vervoertjes kregen, dat hom mit bus en traain zol 'deporteren' noar onbekende bestemmen.

Beren was aans wel wat tiepelzinneg. Zo te zain zaten der in traain wel meer van dij 'begunstegden' en aan heur proatjes te heuren, haren ze der bar veul zinneghaid aan. Nou zie konden zienent der votdoadelk groates en veur niks bie kriegen. Was e mor weer thoes. Verdorie t luip hom ja altmoal tegen.

Nait, dat e moekes papkindje was, mor dat gesjaauw in t veld in zo'n oapepakje aan, zag e haiaalmoal nait zitten. t Mog nait, mor hai was in stoat te zeggen, dat ze veur hom mor n jeude nemen mossen. Mor dat soort discriminoatsie kon e beder mor binnensmonds holden, aans zat e lichtkaans vanoavend nog in t hok. Hier haar e niks aans in te brengen as zien pokkel. Denken wer der wel veur hom doan. Dus haar e t verstand op nul zet. Zag wel hou wied of e doar mit kwam. Meschain trok dook in zien hazzens mettertied wel weer op, al haar e doar gain hoge mutse van op.

Wait nog as dag van guster, hou t er heer göng bie keuren. Haar hoopt, dat ze hom in t leger van keunegin nait broeken konden. Veur zokswat was dizze mieghummel ja veuls te lutteg. Sneu veur hom kwam e persies n poar centimeter boven strebe. In ploats van neudege peunen under kont, haar zien voader hom beder voaker op kop kinnen haauwen. In zien noakie ston e dokter te woord mit n zooi klachten, bezwoaren en opmaarkens. As dij kerel nou nog nait overtuugd was van zien onbekwoamhaid, was zien noam gain Berend meer.

Dij 'kontkieker' was ducht hom oostindiesdoof, den hai reoageerde der in t hail nait op. Dat was d' eerste tegenvaler. Platvouten haar e ok nait. t Bloud was ok dun genog. Zag zölfs gain kaans om flaauw te valen, zoas n veurganger pontificoal dee. t Zicht allerbest en ok mit zien geheur was niks mis. Ok schopde hai goud veuroet zunder dij beule mit n roestvrai hoamertje te kinnen roaken. Was der schienboar, deur ervoarens wies worden, al op verdacht en stond wat opzied.

Smirregs zaten ze mit nkader aan n laange toafel, woar t eten opdaaind wer. t Vouer vuil niks op of te dingen en waarkte dij volledeg noar binnen. Nou e hier doch was, kon e t er mor beder goud van nemen. Hopenlek konden ze zo'n dikke opvreter hail nait broeken. Spiedelk, dat ze der gain potje bier bie schönken, den kon e dij mizzelke smoak eefkes wegwaarken. Soep was ok best te sloeken en n dikke benoane muik t 'diner' volsloagen.

Testen pebeerde hai zo bemieterd meugelk te moaken. Vroagen beantwoordde hai zo voag, dat gain mensk der wies oet worden kon. Sneu genogt kon e zok nait dommer veur doun, as e was, den zie wossen ja wel, dat e underwiezer was en dat gold ok veur boven. n Poar dingen kreeg e nait of. Dij keurenslu huifden ja nait te waiten, dat e in t doagelks leven bekend ston as hoantje de veurste. Hai zol wel gek wezen, zok zo in koarde te loaten kieken. Hai huil zok laiver in aal wat op roemte.

Op vroage, of e nog veurkeur haar veur: meriene, luchtvoart of laandmacht, haar e slim laank noadacht. Wotter leek hom haiaalmoal niks, den hai doar ja n ofgemieterde hekel aan. Zwemmen kon e naauw. Dochde aaid, dat e zoveul meugelk van dat spul noar binnen mos sloeken. Wis din nait hou rad e weer op waale komen mos.

Koos e veur lochtmacht, mos e twij joar n boksem van keunegin aan en dat paazde hom ja nait. Ok keur veur n officiers- of underofficiersoplaaiden streepde hai votdoadelk deur. Kin j begriepen. Hai was zölf gain hond en luit zok deur gainaine komenderen, loat stoan, dat e dat bie aandern doun mos.

Oetendelk koos e mor veur laandmacht, woar e t laifst indaaild zol worden bie liggende dikvreters, oftewel: de koks. As dat nait bie hom paazde, mossen zie hom mor chauffeur moaken. Zittend waark was ja aaltied nog beder, as dat bentern deur t veld en strevèllen. As n nuvere biekomsteghaid kreeg hai din mooi en veurdaileg zien riebewies, al betwiefelde Berend, dat e t zo laank zol kinnen redden.

Noa n uur van zenenslopend wachten, werden ze ain veur ain in n apaart koamertje roupen. Reageerde wat laauw op noam: Berend Adrianus van der Veen. Woarom nuimde dij hoelbek hom nait Bé, zoas elks dat dee. Mit n gestoameld joa, kwam e in t ende en luip koamer in, woar ain van 'rechters' achter toafel al dikdound in pepieren hom touvougde, dat e goudkeurd was. Dij 'knuppel' mit n hoop gold op scholders keek hom doarbie gniflaggend aan. Dochde zeker, dat e hom doar n plezaaier mit dee.

Je zellen zo'n kerel doch aan bek haauwen, van dij gevolgen, dat e n slag in rondte diezelde. Berend luit zok aans nait ofzoltjen, har nog n hoop kapsies, begreep nait, hou ze hom mit zoveul kwoalen goud konden keuren. Der haar aan t snoetwaark van dij 'hoge' te zain, nait veul aan scheeld, of dij haar hom der aigenhaandeg oetflikkerd.

Mit zwoar de smoor in kwam e thoes. Vadde t reseltoat van keuren in ain woord. Goudkeurd! t Haar wat hom betröf ok: knudde of pet kinnen wezen. Was vergreld, dat zie hom der oet pikt haren. Was ja mor n lutje 'sprinkhoane'. Wat mossen ze nou mit hom. Underkruper as e was. Nee, d'eerste tied mossen hail wat onschuldege lu, bouten veur dizze tegenslag. Was zo toesterg as n ol swien. Komt tied komt road, zel e op duur wel docht hebben. Leste tied op Kweekschoule, wat n noam, kwam e din ok weer wat tot vree. Zong weer as n liester mit in t leerlingenkoor en rammelde op vaalse pioano dat n oard haar.

Mit t pepier veur: "Volledig Bevoegd Underwijzer" kwam e jubelnd schoule oet. Smeet taze wied vot, al mos e dij zölf weer oprakken. Mor dat mog pedde nait drokken. Hai was van schoul of en zag toukomst veur hom liggen, as dij vermaledijde daainst der mor nait was.

Op t perron van Vucht stonden al n stel 'gruinpakken' kloar, elks haar n bordje bie hom, woarop peletonsnummer kalkt was. Doar mos je je melden, woarop dij 'generoal', of wat e ok veurstellen mog, joen noam deurstreepde op n pepier. Der verzoamelden zok aalsmor meer jongkerels rondom dij gast. Dou e tevree was, aal toukomstege verdedegers van t Voaderlaand wazzen schienboar op komen droaven, werden ze mitnomen noar n draitonner, woar mit pien en muite eerst tassen en doarnoa ongeoefende rekruten n ploats op d haarde baanken vonden. t Zail wer dichtknupt, van dij gevolgen ze naauw n haand veur ogen konden zain.

t Was blikskoaters ja net n ontvoeren. Hai mos inains aan t kamp Vucht denken. Wel wait wat hom hier nog te wachten ston. Mos nait noar Lunetten, mor noar de Frederik- Hendrik kezerne. Doar zol e bie Grenoadiers as zaandhoaze omgeven onvaaileg moaken mouten. Op de Vughtse heide en rond 'd' Iezern Man' zel e neudege zwaitdrupkes achter mouten loaten en dat ston t man haiaalmoal nait aan.

Haile dainst zol hom ovregens worst wezen. Hoofdzoak veur hom was, hou kom k hier zo rad meugelk weer vot. Mit n hoop keboal reed woagen mit 'slaachtvij' terraain op, woar elks der oet klautern mos. Dij kerel van eerst, leek t nait rad genog te goan, din hai keek 'rekruten' ais duuster ain noa d'aander aan.

Docht wizze, dat der nog n laange weg te goan was. Berend loerde ains goud om zok tou. Hier zat e nou mit zien goie gedrag. Zover e zain kon, aalsmor muren of gebaauwen, mit hier en doar n gat, woar n soldoat mit geweer op rogge aaldeur hinneweer drentelde om dizze nijbakken soldoaten binnen muren te holden.

Berend was van sins west, om noa t aanmelden zo rad meugelk t hoazepad te kaizen, mor dat kon e noa ampele overwegens wel op buuk schrieven. Noa t ofroupen van heur noam, woarop ze heur registroatsienummer luud en dudelk mossen roupen, werden ze noar n ploatse dirigeerd. Berend haar gain acht geven op t vermelde nummer, wat aiglieks bestond oet geboortedoatum, aanvuld mit drij ciefers. In zien geval was dat makkelk te ontholden west. 42.04.14.234. Omreden t hom gain reet kon sjakken, haar e zok in dat soort dingen haiaalmoal nait verdaipt. Kop ston hom der in t hail nait noar.t Was dat e der nait veur vot kon, aans was e hier nooit komen. As t aan hom lag, was e binnen körtste keren weer bie moeke thoes.

Haar wel es heurd, dat paardie lu heur bed nat muiken, of zokse fraaiegheden meer. Dat was hom veuls te min, mor dat e zok nait zunder slag of stoot in t gereel kriegen luit, ston as n poal boven wotter. Hai zol wel ais loaten zain, woar n rechtgeoarde, oet klaai trokken Grunneger tou in stoat was. Roeg slenterde hai noar d'aangewezen ploatse.

Mit taze in haand werden ze mitnomen noar n koamer op eerste verdaipen van n groot gebaauw. Elks zöchde zok n berre op, woar e taas op smeet. Vlot der op mossen ze mit noar boeten. Mit drij man noast mekoar werden ze 'ofvoerd' noar n aander gebaauw, woar ze heur persoonleke soldoaten oetvreeen (PSI) zee n 'hoge' in ontvangst mochten nemen. n Foerier, of hou zo'n kerel ok haiten mog, smeet n haileboel zoaken op teunbaank. Keek persoon es aan en wis schienboar votdoadelk wat t man neudeg had. Sjonge wat n baarg dingen. Paazden oetendelk naauw in grode plunjezak. t Zwikkie was verdulleme sikkom nait te tillen.

Noa n stief ketaar werden ze der oet besjoerd en doar ston je din. In ofwachten tot elks veurzain was. Potverdikkeme, ze haren wel pech. t Begon zachies te motregen. n Poar lu wollen goan schoelen under n ofdakje, mor dat kon je begriepen. Zie wazzen doch aanstoande soldoaten, of nait en dij wazzen doch nait bange veur n poar drupkes? Werden metain weer in t lid blaft. Dij blebberd göng zölf wel schoelen. t Begon al goud. Endelk was t 'peleton' kloar en konden ze ofraaizen noar heur koamer. n Poar aandre aangeklaide soldoaten stonden al kloar, om heur wegwies te moaken. Bedoulen wer heur oetlegd en of en tou veurdoan.

Over n uur verwachde zo'n hogere, t bleek loater n luitenant te wezen t haile gezelschop under aan trabbe. Wer der in t begun nog wel wat laggereg doan, noa verloop van tied was t al hail aans. Dij lu haren wind der wel under. Der was nog hail wat te doun, veurdat heur kasten inpakt wazzen. Heur aigen spullen in taze under berre. Bed opmoakt en t volk kloar veur eerste konfrontoazie mit t leger boeten op stroade. Liek mit heur aigen klezoazje leek t wel of ze ok heur proatjes inpakt haren. Mit sneue neuzen stonden ze mekoar wat aan te loeren. Zo te zain haar t 'nije leger' t nait al te braid.

t Duurde wel twij langen, twij körten veur elks op zien Jan boeren fluitjes boeten in riege ston. Doar ston t ontvangstkemizzie heur mit open aarms op te wachten. t Was blikskoaters krek asdat hel lösbrak. Kerel nog es aan tou, wat kon dij kerel bölken. Hai zwaaide mit n stokje en muik t stomsloagen volk oet veur aal wat lelk was. t Was ja n schaande, dat regeren heur mit zo' n stelletje ongeregeld opzoadelde. Wat heur moeke nou doch wel oetbröd haar? Dit was ja Godgekloagd! Ze leken wel n koppel olden van doagen en zo göng e nog wel n stötje deur. t Kwam der op dele, dat e wol, dat zie op zien ofroup, veul radder kant en kloar umdele komen mossen. Dus nog n moal en nog n moal en zo göng n nog wel evenpies deur. 'Loophoazen' ruiken der knap van achter poeste. t Was al dik in middeg, veurdat 'stokmaans' heur zien zegen gaf.

Doarnoa was t: Geeeef aach t! , woarbie 'bevelvoerder' wel n Grunneger kon wezen. Slikde leste letters van woorden ja ok in. t Leek eerder op Gee..A.. !! In elks geval wis t volk al rad wat der van heur vroagd wer. Beretten werden bie mainsten eerst nog es goud op kop zet, veurdat ze leerden, hou ze elks dij hoger was in rang, dus zowat elkenaine dij heur in muite kwam, militaire grout mossen brengen. Berend dochde bie homzölf, as ze zo n oorlog mossen winnen, din gaven ze zien porzie mor aan Fikkie. Hai paazde doar votdoadelk veur.

Vuilde zok aalsmor meer net n hond dij ofricht mos worden. Endelk kregen ze n pooske vree. Dij lu wollen schienboar aan kovvie. Over n haalf uur kwamen ze weer en din göng t weer loos. Elks luit zok op berre dele valen. Proatjes wazzen bliekboar boeten deure bleven, den veul proat zat der nait meer in. Ze wazzen al blied, eefkes van heur kwelgaisten verlost te wezen.

Veuls te gaauw stonden lu weer op koamer, woar ze zowat stief vluikt werden, omreden dit ongeregeld zootje nait in holden veur berre ston. Wat mout n mensk zo'n eerste dag doch ofgemieterd veul leren. Niks konden ze schienboar goud doun. Heur 'missers' werden altmoal braidoet meten. Dij lu haren ogenschienlek dag van heur levent. Tegen zesse werden ze mit t vouerblikje in haand ofmersjeerd noar n vreetschure, woar ze heur 'bikkesement' in n laange riege mossen ofhoalen.

Aanvalen Veendam was der vanzölfs ok nait bie. Mossen wachten tot elks wat te bikseln haar, woarnoa n hoge mieter mit n nikkeln börstploat veur t lief, om n ogenblik stilte vruig, wat loater volgt wer deur n :" Eet smakelijk". Eerliek is eerliek, over t algemain waiten ze wel wat n haardwaarkende soldoat toukomt en is t goud dikkedakken.

Noa de moaltied werden ze deur heur 'beulen' op koamer aan t waark zet. Pukkels, rugtaze en raim mossen in n gruine smurrie (blanko) zet worden. Ok de baaide poar schounen mossen poetst worden, tot sergeant Sterk zok der loater in kon spaigeln. Tegen berregoanstied, in heur geval tien uur, kwam e inspekteren, of t aal noar wensk beurd was.

Veur n eerste moal was e nait ontevreden, van dij gevolgen elk under t gruine deken kon kroepen. In t vervolg was t elke oavend wel: Noakent der under, dat wil zeggen: oetkled en t sloappak aan under deken, of volledeg geklaid veur t berre. Aan heur de keuze. "Weltrusten!".

Noa twij doage drillen, pezen, haardlopen, 'koepertest' en störmboan, zat t Be nog wieder as tot hier.
Gezoamenlek bezuik aan legerpredikaant haar der ok gain goud aan doan. Endelk n kerel, dij zunder stemverheffen en vluiken en baandiezen heur t'ain en aander leren wol, mor n kaalme kerel, dij heur aalmoal aansprak. Menneg troantje wer der din ok wegpinkt.

Veur Berend was görde goar. Dou op daarde dag rest van zien kornuten op ain oor lag, pakde Berend aal romtommelderij in plunjezak bie mekoar en sloop in t duuster trabbe of. Stak stroade over en sloop noar n grode ekkelboom, woar e le zien gruine kleer en ovrege oetrusten enter en twenter in boom hong. Hai muik der n mooie kerstboom van. Doarnoa vlaaide hai zok under boom, tegen stam under dekens en n poar jazen dele.

Aander mörgen hebben lu hom vonden. Wer votdoadelk mit zien hebben en holden in t hok smeten, woarnoa hai bie kaptain komen mos, om oet douken te doun, wat hom in hemelsnoam doch wel bezield haar. Het loater nooit verteld, wat e dou zoaal doan en zegd haar, mor kreeg mit zien maale fratsen wel zien zin.

Zokse maale pertretten konden ze in heur 'Majesteits Leger' nait broeken. Binnen n weke was e ofkeurd mit n 'S5', wat betaikende, dat je geestelk laank nait zuver op groad wazzen. Bie d'overhaid kin j mit zo'n woarderen t wieders wel schudden, mor doar dochde ons Be- tje dou nog haiaalmoal nait aan.

Hai was soldoat of en zag wel wat der zoaal nog op zien pad kwam. Noa n haile bult vieven en zessen en 'koaren' van hier tot gunder en mit veul marteln en moren endelk n boantje kregen bie t Christelk Underwies, woar ze zien euveldoaden schienboar under vleugels der laifde bedekt hebben. Nog n meroakel, dat dizze sirreltop nog zo goud te laande komen is. Doar zel t vraauwtje ok wel debet aan west wezen. Dij was vree zölve en nait zo'n körtkop as heur Berend.

Hou t jong loater vergoan is? k Zol t nait waiten.